A todos os que descoñecían a historia deste territorio chámalles a atención o Couto Mixto, unha pequena rexión do sur da provincia de Ourense que durante 700 anos foi independente.
Esta historia remóntase ao ano 1143, ano no que se asinou o Tratado de Zamora, acordo de paz que deu lugar á creación do Reino de Portugal. Por mor deste tratado naceu un espazo que era demasiado pequeno como para pelexar por el e o suficientemente grande para emerxer unha república. Trátase dun feito moi pouco habitual, onde tres pobos, Meaus, Santiago e Rubiás, de apenas 30 km2., se rexían de forma independente á coroa de España e á de Portugal. Os propios veciños elixían a un xuíz ou xefe político cada tres invernos o cal era auxiliado por tres homes, un de cada aldea, os denominados “homes do acordo”.
O Parlamento situábase na propia igrexa de Santiago e nela gardaban o gran tesouro do Couto Mixto, un cofre con tres fechaduras (unha por cada home do acordo) onde se gardaban os documentos oficiais. Os habitantes desta rexión podían elixir ser españois ou portugueses, o cal ían cambiando no seu beneficio. Por exemplo, en caso de cometerse algún delito, os portugueses dependían do xuíz das aforas de Monte Alegre, e os españois do xulgado de Xinzo de Limia.
Neste territorio non se pagaban tributos a ningún dos dous países e quedaban exentos tamén do ingreso nos exércitos.
Outro fenómeno do Couto Mixto foi o denominado Camiño Privilexiado, unha ruta comercial de 6 quilómetros que unía os tres pobos coa localidade portuguesa de Tourem. Era unha vía de libre comercio onde as forzas de seguridade non podían intervir as mercadorías. Isto propiciou que esta vía se convertese nun lugar de contrabando, é dicir, unha especie de paraíso fiscal que estivo en uso até o ano 1868 (firma do Tratado de Lisboa). A partir de aí, o Couto Mixto pasou a formar parte de España.
Un destino cunha historia peculiar e única, considerada por algúns como a primeira democracia da Península Ibérica.
