Castromao
Visita aérea de Castromao
CASTROMAO, TERRITORIO DA TRIBO COELERNI
Nos arredores de Celanova atopamos un xacemento arqueolóxico castrexo, Castromao. Situado a máis de 700 m. de altitude, é un dos mellores exemplos da cultura castrexa do Noroeste da Península Ibérica. Na súa etapa de apoxeo, este estaba amurallado por un cinto de medio quilómetro de lonxitude. A tribo celta que vivía nel denominábase coelerni, a cal estivo alí dende o s. VI a.C. ao s. II d.C.
Coa chegada dos romanos, foise realizando o traslado da poboación cara ás chairas, de aí unha intensa ocupación romana aos pés da muralla. Precisamente a parte máis escavada atópase entre as murallas, onde se encontran varios grupos de vivendas, sobre todo circulares, e algunhas de planta rectangular.
Entre os obxectos obtidos nas escavacións arqueolóxicas obtívose o trisquel calado de Castromao (s. I a.C.-I d.C.), a figura zoomorfa, o tesourillo de moedas (53 denarios e 1 áureo) ou a Tabula de hospitalidade. Estas pezas atópanse no Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense.
A visita a este castro é unha oportunidade para gozar dunha contorna ao aire libre e coñecer os vestixios do noso pasado.
Castromao 
Trisquel
Castromao
Castromao
O xacemento arqueolóxico de Castromao pasa por ser un dos principais referentes da cultura dos castros do Noroeste peninsular, tanto pola súa longa presenza no tempo (polo menos desde o século V a.C. ata o século II d.C), como pola riqueza documental que saíu á luz a partir das sucesivas escavacións e investigacións que levaron a cabo ao longo do tempo algúns dos máis prestixiosos arqueólogos e historiadores da historia contemporánea galega.
Historia
Neste Xeodestino atoparemos monumentos megalíticos, aldeas abandonadas e o testemuño do paso dos lexionarios romanos pola calzada XVIII ou Vía Nova; construcións populares, como muíños, colmeas amuralladas, cabanas de pastores, hórreos, fornos comunais, camiños e cercados, que revelan a alma máis creativa dos seus poboadores.
Estamos nun lugar privilexiado para descubrir restos dos nosos devanceiros. Na serra de O Laboreiro atópase unha das maiores concentracións de túmulos ou mámoas de Europa e os dolmens/dólmenes de Maus de Salas e Val do Salas ben merecen unha visita. Durante a romanización este territorio coñeceu a construción da Via Nova, que unía Braga con Astorga, o que propiciou que se erixisen edificacións civís como o campamento militar Aquis Querquennis, en Bande, ou a vila con funcións de pousada viaria e instalación termal, Aquis Originis, próxima aos Baños de Riocaldo en Lobios.
Outra visita obrigada é a igrexa visigótica de Santa Comba de Bande, do s. VII, única construción que se conserva dun antigo mosteiro. A aldea de Cela en Lobios, coas súas construcións sobre bolos graníticos, e as Cortes da Carballeira en Entrimo son dúas mostras de arquitectura popular que che recomendamos visitar. Celanova é terra de poetas como Curros Enríquez ou Celso Emilio Ferreiro, sen dúbida inspirados pola beleza da contorna.
A Praza Maior de Celanova está presidida polo maxestoso Mosteiro de San Salvador, unha das xoias do barroco en Galicia. Nos arredores, o castro de Castromao e Vilanova dos Infantes, vila medieval con casas señoriais ao redor dunha antiga torre.
Explora os nosos lugares con moita historia:
Ramirás
Descoñecerá o viaxeiro, de onde procede o nome de Ramirás. Con todo, pouco terá que penetrarse neste municipio para darse conta de que, orográficamente, Ramirás é sinónimo de val. Un val de suaves lombas que rega, camiño do horizonte e o mar, o río Arnoia.
Un val que ten a súa atalaia preferente nos altos da serra de Silvaoscura, con dous miradoiros preponderantes na súa ladeira: As de San Paio dos Pitos e San Adrián, desde os que o viaxeiro poderá contemplar en só un golpe de vista o curso do río e o máis aló, poñamos por caso o coto Novelle, o coto de Trelle ou Castromao, todos eles vestixios de culturas ancestrais.
Conta, Ramirás, ademais, con algunha que outra lenda que axudan a acrecentar o seu atractivo. A primeira e primordial ten que ver coa fundación da súa “ mosteiro”, que hoxe día regálanos en sobriedade o outro exemplo de románico que se conserva na comarca e que noutro tempo foi solar de acollida para a antiga abadesa de Santa Comba de Bande, a monxa Onega, coprotagonista dunha historia “que primeiro foi lícita, aos medios foi deshonesta e aos fins escandalosa” co seu amante Odoyno, e que ben puidese ser trama argumental para unha película.
E por contar, conta mesmo coa virxe de Guadalupe, no recuncho de Abeledo, ao pé do río Arnoia. Así como co que queda de “A levada” de Paizás, un exemplo de condución acuífera, obra dos monxes de Celanova, e que dá fe da riqueza agrícola do val.
Celanova
Desde o alto da Casa dá Neve, Celanova ábrese aos ollos do visitante como o roteiro turístico con maior capacidade didáctica de Ourense, ofrecendo á vez a placidez dunha excelente xeografía coa docente candidez dunha historia que ensina sen molestarse.
Nin máis nin menos que cinco mil anos son os que a humanidade deixou plasmados no lenzo indeleble dunha terra que inspira, sobre todo, capacidade para o acougo e a contemplación, para o paseo e a literatura, para a pedra e a palabra.
O mito do neolítico nos petróglifos de Freixo. A reivindicación autóctona da cultura castrexa, en Castromao. A incruenta colonización romana reproducida na Tábula e que deixa paso ao camiñante sobre o Arnoia en Pontefreixo. O baleiro da época sueva. O balbordo da Idade Media con sede no mozárabe de San Miguel, no burgo medieval de Vilanova ou no silencio secular de Milmanda. A lenta e poderosa evolución do monacato fundado por San Rosendo (“déixovos unha obra marabillosamente edificada”). A historia e a lenda entrelazadas na Virxe do Cristal (agora desaparecida). E o salto á modernidade das tres culturas ás que acabaron dando voz os poetas… Todo iso convive hoxe nun espazo que cabe nun pano e que non pode responder a outro nome que o de “ Onde ou mundo se chama Celanova”.